میگرن چیست؟
میگرن یکی از رایج‌ترین انواع سردردهای مزمن است که زندگی بسیاری از افراد را مختل می‌کند. این سردردها اغلب به‌صورت ضربان‌دار در یک طرف سر بروز می‌کنند و ممکن است با علائمی مانند تهوع، استفراغ، حساسیت به نور و صدا همراه باشند.
در طب سنتی ایران و طب مکمل، میگرن صرفاً یک سردرد نیست؛ بلکه نشانه‌ای از اختلال در تعادل کلی بدن به شمار می‌آید. رویکرد این طب، درمان ریشه‌ای و اصلاح سبک زندگی است، نه صرفاً سرکوب علائم با مسکن‌ها.
تغذیه؛ سنگ‌بنای سلامت در پیشگیری از میگرن
از دیدگاه طب سنتی، تغذیه نامناسب می‌تواند از عوامل مهم تشدیدکننده میگرن باشد. غذاهایی که با مزاج بدن ناسازگار هستند، یا باعث تولید مواد زائد (اخلاط مضر) در بدن می‌شوند، در ایجاد یا تکرار حملات میگرنی نقش دارند.
غذاهای مفید
• سبزیجات برگ‌دار (اسفناج، کاهو): سرشار از منیزیم و آرامش‌بخش اعصاب
• ماهی‌های چرب (سالمون، ساردین): دارای اسیدهای چرب امگا 3 و ضدالتهاب
• آجیل‌ها و دانه‌ها (بادام، گردو، تخم کتان): کمک به تعادل هورمونی و بهبود عملکرد مغز
غذاهای مضر
• مواد غذایی فرآوری‌شده: شامل کنسروها، سوسیس، کالباس و غذاهای آماده و انواع پنیر
• قندهای مصنوعی و نوشیدنی‌های گازدار: با برهم‌زدن قند خون، زمینه‌ساز حملات میگرنی
• کافئین زیاد (قهوه، شکلات): تحریک‌کننده سیستم عصبی
همچنین پرخوری، نخوردن غذا در زمان مناسب، یا خوردن غذاهای سنگین در شب نیز، از عوامل شایع شروع یا تشدید میگرن به شمار می‌روند.
خواب و استراحت؛ زمان بازسازی مغز و اعصاب
کیفیت خواب، تأثیر مستقیمی بر تکرار و شدت میگرن دارد. کم‌خوابی، بی‌نظمی در خواب یا حتی خواب زیاد، می‌تواند محرک حملات میگرنی باشد.
راهکارهای اصلاح خواب
• تعیین ساعت مشخص برای خواب و بیداری
• خودداری از استفاده از موبایل یا تلویزیون در رختخواب
• ایجاد محیطی تاریک، خنک و آرام برای خواب
• پرهیز از مصرف مواد محرک مانند قهوه یا وعده‌های سنگین در شب
• استفاده از دمنوش‌های آرامش‌بخش مانند بابونه و سنبل‌الطیب
این اقدامات ساده می‌توانند تأثیر چشم‌گیری در کاهش سردردهای میگرنی داشته باشند.
ورزش منظم؛ تعادل فیزیکی و آرامش روانی
ورزش سبک و منظم یکی از مؤثرترین روش‌ها برای کاهش دفعات و شدت میگرن است. ورزش با افزایش گردش خون، تقویت عضلات و ترشح اندورفین، باعث آرامش سیستم عصبی می‌شود.
ورزش‌های مفید برای میگرن
• پیاده‌روی ملایم
• یوگا و تمرینات کششی
• دوچرخه‌سواری سبک
• شنا
توصیه می‌شود از ورزش‌های سنگین و پرتحرک، به‌ویژه در زمان حمله میگرن، خودداری شود.
آب‌وهوا و مزاج‌شناسی در بروز میگرن
طب سنتی انسان‌ها را بر اساس چهار مزاج اصلی طبقه‌بندی می‌کند:
• گرم و خشک
• گرم و تر
• سرد و خشک
• سرد و تر
تطابق نداشتن محیط و تغذیه با مزاج فرد، می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌هایی مانند میگرن شود.
چند مثال کاربردی
• افراد با مزاج سرد و تر: معمولاً در فصل‌های سرد و مرطوب دچار سردرد می‌شوند. مصرف داروهای گیاهی گرم مثل زنجبیل، دارچین، یا روغن‌های گرم توصیه می‌شود.
• افراد با مزاج گرم و خشک: در فصل تابستان یا مناطق گرم‌سیر، سردردهای شدیدی را تجربه می‌کنند. مصرف مواد خنک‌کننده مانند عرق کاسنی، خیار و هندوانه کمک‌کننده است.
شناخت مزاج و هماهنگی با فصول سال یکی از اصول کلیدی طب سنتی برای جلوگیری از حملات میگرنی است.
روح و روان؛ مدیریت استرس برای کنترل میگرن
ذهن مضطرب، بدن را نیز درگیر می‌کند. استرس، اضطراب، ترس و نگرانی، از شایع‌ترین عوامل شروع میگرن هستند. طب سنتی بر نقش آرامش ذهن در حفظ سلامت بدن تأکید دارد.
راهکارهای پیشنهادی
• تمرینات تنفسی، مدیتیشن و یوگا
• پیاده‌روی در طبیعت یا خلوت با خود
• گوش دادن به موسیقی ملایم
• صحبت با یک مشاور یا همراه قابل اعتماد
• استفاده از دمنوش‌هایی مانند گل‌گاوزبان یا اسطوخودوس
مدیریت استرس به‌صورت روزانه، یک سرمایه‌گذاری بلندمدت برای سلامتی ذهن و بدن است.
احتباس، استفراغ و تعادل ورودی-خروجی بدن
در طب سنتی، ورود زیاد مواد (غذا، افکار، محرک‌ها) بدون خروج مناسب آن‌ها، باعث احتباس می‌شود. احتباس یکی از علل مهم سردردهای مزمن و میگرنی به‌شمار می‌آید.
ورودی‌ها شامل:
• تغذیه (مواد غذایی سنگین، چرب، محرک)
• اطلاعات (استفاده بیش از حد از موبایل، اینترنت)
• احساسات (نگرانی، خشم، ترس)
خروجی‌ها شامل:
• تعریق
• ادرار و مدفوع
• خواب عمیق
• تخلیه احساسی و فکری
• استحمام
زمانی که ورودی و خروجی در تعادل باشند، بدن در آرامش قرار می‌گیرد، و احتمال بروز میگرن کاهش می‌یابد. این اصل یکی از ستون‌های مهم در درمان بیماری‌ها از دیدگاه طب سنتی است.
افراد با مزاج گرم بهتر است از حمام سرد یا نیمه‌سرد استفاده کنند تا حرارت بدنشان کاهش یابد و از تحریک میگرن جلوگیری شود. در مقابل، افراد با مزاج سرد، با حمام گرم یا بخار ملایم می‌توانند گردش خون را تقویت کرده و از تشدید سردی و سردرد جلوگیری کنند.
جمع‌بندی: تغییر سبک زندگی، قدمی اساسی برای کنترل میگرن
درمان میگرن تنها در مصرف دارو خلاصه نمی‌شود. تغییر سبک زندگی، ایجاد تعادل در بدن و شناخت نیازهای فردی، کلید اصلی پیشگیری از این بیماری است.
- اصلاح تغذیه
- تنظیم خواب
- انجام ورزش ملایم
- کنترل استرس
- شناخت مزاج و تنظیم بدن با فصول
- دفع صحیح مواد زائد از بدن
این مسیر شاید زمان‌بر باشد، اما نتایج آن پایدارتر و عمیق‌تر از درمان‌های موقت خواهد بود.
اگر مزاج خود را نمیدانید، در آزمون مزاج شناسی شرکت کنید.
برای اصلاح سبک زندگی مزاج خود روی مزاج مورد نظر کلیک کنید.
